Πού είναι “Σπίτι” για εσάς; Πείτε το με ένα αντικείμενο!

Το πρώτο Σάββατο του Ιουνίου, οι πόρτες του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων άνοιξαν για να υποδεχτούν το εργαστήριο αφήγησης με θέμα «Το Σπίτι μας».

Όσοι έρχονταν είχαν μαζί τους διαφορετικών ειδών αντικείμενα, κούπες, τσαγιέρες, ένα χειροποίητο τριαντάφυλλο, μεταλλικά εργαλεία, φωτογραφίες, βιβλία μαγειρικής, μία ταυτότητα χειρός, έναν κουμπαρά, χειροποίητα κιλίμια, κεντήματα, γάντια, ένα κομπολόι και μια ταμπακέρα, μία κορδέλα, ακόμα και ένα βιβλίο κόμικ.

Είκοσι πρόσφυγες, μετανάστες και ντόπιοι, με την καθοδήγηση της παραμυθούς Βασιλείας Βαξεβάνη, που έδωσε «κλώτσο να γυρίσει παραμύθι να αρχινίσει», άφησαν τα αντικείμενα να αφηγηθούν ιστορίες δύσκολων, σε πολλές περιπτώσεις βίαιων αποχωρισμών, νοσταλγίας, δύναμης, δημιουργίας.

Άνθρωποι με διαφορετικά βιώματα, με την ευεργετική ιδιότητα της αφήγησης, άκουσαν ο ένας τον άλλον και συναντήθηκαν στο σημείο όπου ενώνονται οι κλωστές των διαφορετικών ιστοριών, που δεν είναι άλλο από την ανάγκη όλων των ανθρώπων για ένα μέρος που μπορούν να αποκαλούν Σπίτι.

Στο παρακάτω βίντεο ανακαλύψτε τις 20 ιστορίες που οι συμμετέχουσες/οντες δώρισαν στους επισκέπτες του φετινού φεστιβάλ Refugee Week Greece, σε μορφή κάρτας!

 

Η προσφυγική εμπειρία δεν γνωρίζει σύνορα και εποχές

«Η μικρή φωτογραφία δείχνει τη μητέρα μου με τον αγαπημένο αδελφό της. Στη μεγάλη, είναι με εξαδέλφες της. Ο πατέρας της ήρθε πρόσφυγας από τη Σμύρνη και εγκαταστάθηκε στην Καλλιθέα και το Π. Φάληρο, όπου μεγάλωσε η μητέρα μου. Το βλέμμα της στις φωτογραφίες αποκαλύπτει τη δυστυχία της προσφυγιάς και της ορφάνιας, καθώς έχασε τη μητέρα της όταν ήταν δύο χρονών. Αυτό με έκανε να είμαι κοντά στους πρόσφυγες», λέει η Ελένη πηγαίνοντάς μας πίσω στο 1922 όταν πάνω από 1 εκ. πρόσφυγες ήρθαν από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα.

Η Χάββα, σύγχρονη πρόσφυγας από τη Σμύρνη, δεν κατάφερε να φέρει κάτι μαζί της αλλά επέλεξε να  ξεκινήσει τη ζωή της στην Ελλάδα με δύο φλιτζάνια. «Είναι το πρώτο πράγμα που αγόρασα όταν έφτασα στην Αθήνα από τη Ρόδο για εμένα και τον άντρα μου, για να πιούμε τον καφέ μας μαζί και να αισθανθούμε ότι είμαστε σπίτι μας».

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Ολένα, 42 ετών, εγκατέλειψε με την οικογένειά της την πόλη τους, την Οδησσό, κι έφτασε στην Ελλάδα. Μαζί της πήρε την οικογενειακή φωτογραφία που μέχρι τότε βρισκόταν στο ψυγείο του σπιτιού τους. «Φεύγοντας, την πήρα μαζί μου για να μου θυμίζει τη ζωή μας εκεί, αλλά τώρα δεν έχω ανάγκη να την κοιτάω πια γιατί θα φτιάξω κάτι νέο εδώ με την οικογένειά μου».

Η Ντιάνα, 32 ετών, ζει στην Αθήνα από πριν τον πόλεμο και είναι εθελόντρια στο κέντρο Opora, όπου από το 2022 παρέχεται υποστήριξη σε Ουκρανούς πρόσφυγες του πολέμου. Επέλεξε να φέρει μαζί της μία μπλε – κίτρινη κορδέλα με την οποία ο αγαπημένος της κ. Δημήτρης, 75 ετών,  έδεσε και τους χάρισε τα χειρόγραφά του πριν πάρει πάλι τον δρόμο του γυρισμού προς την πατρίδα του. «Ο κύριος Δημήτρης ήρθε σαν πρόσφυγας από την Ουκρανία όταν το σπίτι του βομβαρδίστηκε. Το 2024 επέλεξε να επιστρέψει στην Ουκρανία σε δομή προσφύγων. Φεύγοντας, μάς άφησε ένα κομμάτι του – τα γραπτά του – με τον όρο να μην τα διαβάσουμε. Με αυτή την κορδέλα τα είχε δεμένα».

Η Sarah, 20 ετών, εγκαταλείποντας το Αφγανιστάν, κατάφερε να φέρει μαζί της ένα μέρος της προίκας της: χειροποίητα από την οικογένειά της κιλίμια, μαξιλαροθήκες και κουρτίνες.  Ένα από αυτά απεικονίζει τα αγάλματα του Βούδα στην κοιλάδα του Μπαμιγιάν στο Αφγανιστάν, τα οποία ανατίναξε το 2001 η κυβέρνηση των Ταλιμπάν. “Όνειρό μου στο μέλλον είναι στο Σπίτι μου να έχω ένα δωμάτιο σαν μουσείο με αυτά που έφερα”, λέει.

“Φυλακτά” από την πρώτη πατρίδα

Ο Γιουνούς, η Γκάνα, η Χανάν, η Νίνι, μετά από τόσα χρόνια στην Ελλάδα, έχουν πια δυο πατρίδες, που συχνά τους πληγώνουν εξίσου λόγω των δυσκολιών ως προς την ένταξη που αντιμετωπίζουν μέχρι σήμερα στην Ελλάδα.

Η Χανάν, που ζει στην Ελλάδα από το 2001, έφτιαξε και μας σέρβιρε τσάι σε μια υπέροχη τσαγιέρα, που έφερε από το Μαρόκο. «Αυτό το σερβίτσιο τσαγιού ήταν το αγαπημένο της μαμάς μου, το φυλούσε σαν τα μάτια της στην ντουλάπα του σπιτιού μας στο Μαρόκο. Τώρα το φυλάω εγώ».

Ο Γιονούς, Πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, κρατάει με αγάπη δύο αντικείμενα που του έδωσε ο πατέρας του στην τελευταία τους συνάντηση. «To 2021 πήγα να δω τον πατέρα μου που είχα να δω χρόνια. Δεν ήθελε να αποχωριστεί το κομπολόι του με τις 33 χάντρες και την ταμπακιέρα του. Τον πατέρα μου δεν τον ξαναείδα αλλά με τα αντικείμενα αυτά νιώθω ότι τον έχω πάντα δίπλα μου».

«Ένα παλιό βιβλίο μαγειρικής της μητέρας μου. Από τα λίγα πράγματα που πήρα μαζί μου από την Ουκρανία το 2001. Ένα νέο βιβλίο με συνταγές γραμμένες και ζωγραφισμένες από την Όλια, με την οποία είχαμε οργανώσει πολλά μαζί στην Ελλάδα. Σκοτώθηκε στον πόλεμο. Αυτά τα βιβλία μου θυμίζουν ότι κάποιοι άνθρωποι με καταλάβαιναν χωρίς πολλά λόγια», λέει η Γκάννα, Πρόεδρος της Ένωσης Ουκρανών Γυναικών Ελλάδος, που έφερε μαζί της δύο βιβλία.

Η Νίνη, 24 ετών, που ήρθε στα 15 της από τη Γεωργία, προσπαθεί να συνδυάσει αρμονικά τις δύο της πατρίδες στην καρδιά της. «Η ταυτότητα αυτή είναι το δώρο από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μου όταν έγινα 18. Δεν ήθελα να τη φοράω γιατί μου θύμιζε ότι θα ήθελα να ζήσω στη Γεωργία. Πρόσφατα όμως την ξαναφόρεσα».

Η Σοφία, παλιννοστούσα ομογενής από το Καζακστάν, φώτισε μια άλλη πτυχή της ελληνικής ιστορίας μετανάστευσης. Ήρθε στην Ελλάδα το 1995 και στη βαλίτσα της χώρεσε ορισμένα εντυπωσιακά εργαλεία με χαραγμένη την τιμή πάνω τους κατά τη συνήθεια της εποχής. «Είναι από τα μόνα πράγματα που έφερα μαζί μου για να μπορούμε να ανοίγουμε κονσέρβες και να σπάμε καρύδια, αν δεν είχαμε να φάμε».

Η Διονυσία που επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από 17 χρόνια στην Αγγλία, έφερε κι αυτή μαζί της μια κούπα που περνάει γνώση από γενιά σε γενιά. “Αυτή η κούπα ήταν το πρώτο αντικείμενο που αγόρασα όταν πήγα για σπουδές στην Αγγλία, μια ξένη τότε χώρα, που έγινε το σπίτι μου. Πίσω στην Ελλάδα τώρα, τα παιδιά μου, 3,5 χρονών σήμερα, έμαθαν τα ζώα από την κούπα αυτή“.

Η Χαρά, επέλεξε να φέρει από τη Λάρισα στο νέο της σπίτι στην Αθήνα μια κούπα, που σημαίνει πολλά για αυτήν. «Στην κούπα αυτή έπιναν τον πρωινό καφέ τους ο πατέρας και η θεία μου στο βιβλιοπωλείο που έφτιαξαν τη δεκαετία του 1970 στη Λάρισα μαζί με άλλους φίλους. Το 2010 ήρθε η οικονομική κρίση, το βιβλιοπωλείο έκλεισε. Η κούπα είναι πλέον στο σπίτι μου στην Αθήνα πάντοτε ανάμεσα σε βιβλία και πλέομ και κόμικ». Αλλά τα κόμικ είναι μια άλλη ιστορία, που μπορείτε να μάθετε βλέποντας όλες τις κάρτες σε αυτό το βίντεο.

Πληροφορίες

Το εργαστήριο αφήγησης με θέμα «Το Σπίτι μας» διοργανώθηκε στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας «Διαπολιτισμικότητα και Κοινότητες της πόλης» του ACCMR του Δήμου Αθηναίων και του φεστιβάλ Refugee Week Greece σε συνεργασία με το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών και την Ένωση Ουκρανών Γυναικών στην Ελλάδα.

Η πρωτοβουλία υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της UNICEF.

Φωτογραφίες: Δημήτρης Τζέτζας

Το ACCMR λειτουργεί με την υποστήριξη του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη βάση τριμερούς συνεργασίας με τον Δήμο Αθηναίων.

Κείμενο – Βίντεο: Μαρίνα Τομαρά | ACCMR