Λευτέρης Παπαγιαννάκης: ‘Όταν μια πόλη αναγνωρίζει και αποδέχεται αυτό που είναι, το όφελος είναι τεράστιο’

 

Συνέντευξη στη Μαρίνα Τομαρά, Συντονίστρια της Ψηφιακής Πλατφόρμας του ACCMR

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων, συνομιλήσαμε με τον Αντιδήμαρχο Μεταναστών και Προσφύγων κ. Λευτέρη Παπαγιαννάκη αναφορικά με τα βήματα που έχει κάνει η Αθήνα τα τελευταία χρόνια για να συμπεριλάβει τον προσφυγικό και μεταναστευτικό πληθυσμό της, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα αλλά και τη σημασία του να είμαστε ανοιχτοί απέναντι στον εαυτό μας και στον “Άλλο”.

Ο δήμος Αθηναίων με κομβικό σημείο την κρίση υποδοχής του 2015, αναπτύσσει συστηματικά πρωτοβουλίες και δομές που συμβάλλουν άμεσα ή έμμεσα στην ένταξη του προσφυγικού και μεταναστευτικού πληθυσμού στην πόλη, συντελώντας στην εμπέδωση θετικότερων αντιλήψεων και στάσεων.

Η προσπάθεια αυτή αναγνωρίζεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πρόσφατο παράδειγμα την εκλογή της Αθήνας ως προεδρεύουσας πόλης της Ομάδας Εργασίας για την Ένταξη και τη Μετανάστευση του ευρωπαϊκού δικτύου πόλεων Eurocities.

• Τι σημαίνει η ανάληψη της προεδρίας της Ομάδας Εργασίας για την Ένταξη και τη Μετανάστευση του ευρωπαϊκού δικτύου πόλεων Eurocities</strong>;

Το ότι η Αθήνα αναλαμβάνει αυτόν τον ρόλο είναι σημαντικό. Από εκεί που ακολουθούσαμε τις εξελίξεις, τώρα μπορούμε κι εμείς να συνδιαμορφώνουμε κατευθύνσεις. Η προεδρία διοργανώνει τις συναντήσεις της ομάδας, συνεργάζεται με το Eurocities – ένα δίκτυο πάνω από 140 μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων – για τη διαμόρφωση του προγράμματος, είναι το πρόσωπο της ομάδας εργασίας. Ο νέος μας ρόλος έχει αξία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

• Από το 2015 και έπειτα, τι έχει κάνει η Αθήνα ως προς τη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος</strong>;

Ο Δήμος εμπλέκεται όλο και δυναμικότερα στο προσφυγικό, υπερβαίνοντας σε πολλές περιπτώσεις τα στενά όρια των αρμοδιοτήτων του, και αυτό είναι πολύ θετικό.

Το Κέντρο Συντονισμού για θέματα Μεταναστών και Προσφύγων, το οποίο φέρνει κοντά διεθνείς και τοπικούς φορείς που στηρίζουν πρόσφυγες και μετανάστες, καθώς και τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου, αποτελεί μία καινοτόμο πρακτική, που έχει βοηθήσει να εγκαθιδρυθεί μια σχέση συνεργασίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα στις υπηρεσίες του δήμου και στους φορείς που δραστηριοποιούνται στο πεδίο. Λειτουργώντας με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Κέντρο συντονίζεται από το Athens Partnership, τον ανεξάρτητο οργανισμό που ιδρύθηκε το 2015 για να χτίσει συμπράξεις μεταξύ του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ο ρόλος του τελευταίου αποδείχτηκε πολύ σημαντικός καθώς έχει επιτρέψει στον Δήμο να προσθέσει ένα στοιχείο ευελιξίας στη δράση του και η ευελιξία είναι απαραίτητη ειδικά στη διαδικασία εξεύρεσης και διάθεσης πόρων σε ένα θέμα όπως το προσφυγικό/μεταναστευτικό.

Η δημιουργία, το 2015, του Ανοιχτού Κέντρου Φιλοξενίας στον Ελαιώνα που σήμερα φιλοξενεί 1.500 ανθρώπους, εκφράζει ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τη δυναμικότερη εμπλοκή του δήμου Αθηναίων. Δεν θα μπορούσαμε να έχουμε Κέντρα Φιλοξενίας στα όριά του Δήμου και να μην συμμετέχουμε σε αυτά. Δεν περιοριστήκαμε σε τυπικές εκφράσεις υποστήριξης αλλά διεκδικήσαμε και διοικητική συμμετοχή. Επίσης, αξιοποιούμε το πρόγραμμα κοινωνικής εργασίας του ΟΑΕΔ μέσω του οποίου ο δήμος της Αθήνας προσλαμβάνει υπαλλήλους, φροντίζοντας να απορροφάται το μεγαλύτερο ποσοστό των ωφελούμενων στον Ελαιώνα. Αυτό βοηθάει να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να απέχει από αυτές τις διαδικασίες.

Η συμμετοχή του Δήμου στο στεγαστικό πρόγραμμα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το οποίο από την πλευρά του Δήμου διαχειρίζεται η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών, είναι ένα ακόμα θετικό παράδειγμα. Αυτή η κίνηση, θεωρώ ότι παρακίνησε και άλλους Δήμους της χώρας να διαχειριστούν προγράμματα στέγασης.

Επίσης σημαντικές πρωτοβουλίες αποτελούν η σύσταση του τμήματος Υποστήριξης και Κοινωνικής Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων, που εντάσσεται στη Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Υγείας, και η διασύνδεση δομών όπως το νεοσύστατο Κέντρο Ένταξης Μεταναστών, με οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο πεδίο.

• Πώς αντανακλάται η στάση του Δήμου στη ζωή του πρόσφυγα/μετανάστη αλλά και των δημοτών</strong>;

Με το να αναγνωρίζει ο Δήμος τον εαυτό του ως ενεργό θεσμικό παράγοντα σε αυτές τις διαδικασίες, προστατεύει τόσο τον πρόσφυγα και τον μετανάστη όσο και τον ίδιο τον Δήμο. Κάνει τους δημότες και τους εργαζόμενους στην τοπική αυτοδιοίκηση να αναγνωρίζουν ότι υπάρχει και κάτι άλλο ως συνθήκη: η ανάγκη ενασχόλησης με τον “Άλλο”. Αυτό συμβάλλει στη σταδιακή αλλαγή νοοτροπίας. Ας μην ξεχνάμε ότι η πόλη έχει 22% κατοίκους με μεταναστευτική καταγωγή. Δεν μπορεί το 1/5 της πόλης να είναι αόρατο και να μην προβλέπονται ειδικές πολιτικές για αυτούς τους ανθρώπους.

• Η Αθήνα είναι μια ανοιχτή πόλη</strong>;

Η Αθήνα επί δημαρχίας Γιώργου Καμίνη έχει ανοίξει πολύ προς τα έξω. Θεωρώ όμως, ότι ακόμα δεν έχει αναγνωρίσει πλήρως την εκ των πραγμάτων ταυτότητά της ως πολυπολιτισμικής πόλης. Όταν μια πόλη βλέπει αυτό που πραγματικά είναι και το αποδέχεται, το όφελος είναι τεράστιο.

• Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για τον Δήμο σε ό,τι αφορά τον προσφυγικό και μεταναστευτικό πληθυσμό</strong>;

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η παροχή υπηρεσιών σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Παρά το γεγονός ότι οι αρμοδιότητες του Δήμου στον τομέα της παροχής υπηρεσιών είναι περιορισμένες, οφείλουμε να συνεχίσουμε να παρέχουμε υπηρεσίες για να διευκολύνουμε τους ανθρώπους. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της συνεργασίας με τις οργανώσεις. Δεν επιτρέπεται να υπάρχουν άνθρωποι μέσα στα όρια του δήμου που δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και γνώσεις. Όποιος διαμένει εντός του δήμου Αθηναίων με οποιοδήποτε νομικό καθεστώς, κατά τη γνώμη μου πρέπει να αντιμετωπίζεται ως δημότης.

• Οι διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις αποσύρονται σταδιακά από τη χώρα. Περνάμε πράγματι στη φάση της ένταξης; Αν ναι, τι κάνουμε για αυτό</strong>;

Αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Ακόμα δεν έχουμε αποφασίσει με τι είδους στρατηγική πάμε στην ένταξη. Για να δώσω ένα παράδειγμα, σε μια πόλη σαν το Όσλο, η ένταξη είναι μέρος του σχεδιασμού του Δήμου στον τομέα της οικονομικής του ανάπτυξης. Αυτή η επιλογή αποτυπώνει μια πολιτική άποψη. Εμείς δεν έχουμε ακόμα επιλέξει τι θέλουμε να κάνουμε ούτε σε τοπικό ούτε σε εθνικό επίπεδο. Οι Δήμοι στην Ελλάδα, δεδομένων των περιορισμένων αρμοδιοτήτων τους, μπορούν να κάνουν μεν μικρά πράγματα, όπως ένα σχέδιο τοπικής ένταξης, τα οποία όμως μένουν αστήρικτα αν δεν υπάρχει ένας κεντρικός εθνικός σχεδιασμός.

Τα πεδία στα οποία μπορεί να δραστηριοποιηθεί ο Δήμος είναι η εκμάθηση ελληνικών, σε μικρότερο βαθμό η πρόσβαση στην αγορά εργασίας, η πρόσβαση στην πληροφορία και η ενημέρωση αναφορικά με την κουλτούρα και τους συσχετισμούς του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο καλείται να ζήσει ένας πρόσφυγας/μετανάστης, ώστε να διευκολυνθεί η προσαρμογή του και η ομαλή συνύπαρξη στην πόλη μας.

Σίγουρα, οι πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή τη στιγμή δεν βοηθούν. Το γεγονός ότι εδώ μένουν οι πιο δύσκολες περιπτώσεις δεν είναι από μόνο του αρνητικό, όμως συνεπάγεται ότι πρέπει να επενδύσεις περισσότερο χρονικά και χρηματικά και για να συμβεί αυτό, χρειάζεται σχέδιο που προκύπτει μέσα από διαβούλευση με τους εταίρους μας.

• Τι σημαίνει η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων για εσάς</strong>;

Είναι μια συμβολική μέρα που μας υπενθυμίζει κάτι που πρέπει να θυμόμαστε κάθε μέρα: να μην αδιαφορούμε απέναντι σε μια πραγματικότητα, με την οποία θα ζήσουμε για πολλά χρόνια. Όλα δείχνουν ότι είναι ένα ζήτημα που θα μας απασχολεί, απλώς θα υποχωρεί και θα επανέρχεται.